Co i gdzie możemy usłyszeć na falach radiowych?

Posiadasz urządzenie do odbierania fal radiowych i chcesz dowiedzieć się co możesz z niego usłyszeć? W tym artykule się na tym skupimy.

Lotnictwo

Pasmo radiowe wykorzystywane w lotnictwie to częstotliwości od 108 do 137 MHz. Pasmo to od dołu graniczy z zakresem częstotliwości radia programowego UKF FM, a od góry, z pasmem amatorskim 2m. Wykorzystywane jest ono zarówno w łączności w lotnictwie cywilnym jak i wojskowym. Transmisje używane w komunikacji głosowej z samolotami nadawane są z analogową modulacją AM, gdyż zapewnia ona rozpoznawalność głosu ludzkiego w przypadku odbioru nawet bardzo słabego sygnału. Można tutaj usłyszeć informacje o pogodzie nadawane przez lotniska, komunikacje pilotów z wieżą kontroli lotów, czy kontrolą obszaru.

W paśmie tym, na częstotliwości 131,725 MHz, działa system ACARS, który pozwala na przesyłanie krótkich wiadomości tekstowych między obsługą naziemną, a załogą samolotu. Więcej na temat pewnego ciekawego zastosowania systemu ACARS tutaj. Poza omawianym pasmem, na częstotliwości 978 i 1090 MHz działa system ADS-B, czyli cyfrowy radar lotniczy. W określonych odstępach czasowych, samoloty nadają na tych częstotliwościach: swoją pozycję GPS, prędkość i kierunek oraz podstawowe dane na temat lotu i samolotu. Do odbioru tych danych, w pakiecie od AirSpy, służy program „ADSBSpy.exe”. Na podstawie danych nadawanych w systemie ADS-B generowana jest mapa Flightradar24.

Policja i Straż

Policja i Straż Pożarna korzystają z częstotliwości przydzielonych im nie przez UKE, a przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji z własnych pasm radiowych. Z tego względu nie znajdziemy ich w wykazie pozwoleń publikowanym na stronach UKE. MSWiA ani zainteresowane jednostki same również nie podają tych informacji do wiadomości publicznej. Mapę częstotliwości znajdziecie TUTAJ.

W analogowej łączności radiowej w pasmach tych najczęściej wykorzystuje się opisany już wyżej sposób transmisji – kanały o szerokości 12.5 kHz i modulację FM (NFM) oraz tryb simpleksowy lub dupleksowy.

Policja zmigrowała już wiele swoich systemów łączności do standardów cyfrowych, takich jak Tetra i DMR. Bardzo często, choć nie zawsze, systemy te wykorzystują szyfrowanie transmisji. Transmisje nieszyfrowane możemy odebrać przy pomocy oprogramowania do którego link podałem już wcześniej.

Częstotliwości na których nadawane są transmisje analogowe jest coraz mniej, jednak można na nich usłyszeć ciekawe informacje oraz dane osób legitymowanych i zatrzymywanych, w tym: imiona, nazwiska, PESELE i adresy zameldowania.

Kolej

Częstotliwości wykorzystywane na kolei to pasmo 150–156 MHz. W zakresie tym znajdują się kanały łączności szlakowej na liniach kolejowych wykorzystywane przez maszynistów i konduktorów do komunikacji z załogą innych pociągów oraz dyżurnymi ruchu na stacjach węzłowych, kanały wykorzystywane przez Straż Ochrony Kolei, ochronę dworców i inne kolejowe jednostki.

Szlakowa radiołączność kolejowa odbywa się w kanałach o szerokości 12.5 kHz z modulacją NFM. Poniżej lista kanałów i odpowiadających im częstotliwości:

• Kanał 1 – częstotliwość 150,100 MHz
• Kanał 2 – częstotliwość 150,150 MHz
• Kanał 3 – częstotliwość 150,225 MHz
• Kanał 4 – częstotliwość 150,325 MHz
• Kanał 5 – częstotliwość 150,375 MHz
• Kanał 6 – częstotliwość 150,450 MHz
• Kanał 7 – częstotliwość 150,575 MHz
• Kanał 8 – częstotliwość 150.500 MHz
• Kanał 9 – częstotliwość 150.200 MHz
• Kanał 10 – częstotliwość 150.350 MHz

Poniżej udostępniamy wysokiej rozdzielczości (trzeba pobrać) mapę linii kolejowych PKP:

Warto powiedzieć iż PKP PLK powoli zaczyna migrować swój system radiokomunikacji do cyfrowego standardu, wykorzystywanego w UE – systemu GSM-R.

Krótkofalowcy

Pasma używane przez krótkofalowców znajdziecie poniżej:

• Pasmo 10-metrowe – częstotliwości od 28 do 29,7 MHz
• Pasmo 6-metrowe – częstotliwości od 50 do 52 MHz
• Pasmo 2-metrowe – częstotliwości od 144 do 146 MHz
• Pasmo 70-centymetrowe – częstotliwości od 430 do 440 MHz
• Pasmo 23-centymetrowe – częstotliwości od 1240 do 1300 MHz

W pasmach tych, krótkofalowcy nadają swoje transmisje z wykorzystaniem różnych modulacji. Na niższych częstotliwościach najczęściej odebrać będziemy mogli transmisje nadawane z modulacją USB (Upper Side Band), na wyższych – NFM (wąskopasmowa modulacja częstotliwości) w kanałach o szerokości 12,5 kHz. We wszystkich pasmach nadawane są też transmisje cyfrowe oraz alfabetem Morse’a – to ostatnie, z modulacją CW (Contiguous Wave). Przykładowo na paśmie 2-metrowym krótkofalowców najczęściej znajdziemy rozmawiających na lokalnych przemiennikach, których bazę znaleźć możemy pod tym linkiem. Dostrajamy się wtedy do częstotliwości wyjściowej przemiennika, oraz ustawiamy modulację FM.

Instytucje i organizacje

Pogotowie Ratunkowe (w tym lotnicze, górskie, tatrzańskie i wodne), straże miejskie i gminne, MZK/MPK, operatorzy sieci energetycznych, gazowych i telekomunikacyjnych, agencje ochrony mienia, korporacje taksówkarskie, inne lokalne firmy i instytucje

Wyżej wymienione przedsiębiorstwa, organizacje i instytucje korzystają z częstotliwości radiowych przydzielanych im na określony obszar kraju przez Urząd Komunikacji Elektronicznej. Mapę częstotliwości znajdziecie TUTAJ.

W łączności analogowej wykorzystuje się najczęściej modulację FM z uwagi na małą szerokość kanałów. Jeśli w wykazie pozwoleń, obie podane częstotliwości – odbiorcza i nadawcza, są takie same, wtedy urządzenia pracują w trybie simpleksowym i każde z nich musi być w zasięgu tego z którym nawiązuje łączność, jeśli częstotliwości są różne (zazwyczaj rozsunięte o 10 MHz) – urządzenia pracują w trybie dupleksowym, co oznacza że w transmisji pośredniczy przemiennik umieszczony w lokalizacji o dobrym zasięgi, pracujący zazwyczaj z większą mocą niż typowe radiostacje lub radiotelefony. Urządzenia nadają wtedy na częstotliwości wejściowej przemiennika i odbierają na częstotliwości wyjściowej – do tej częstotliwości powinniśmy się dostroić.

Coraz więcej firm i instytucji, w swoich systemach dyspozytorskich, przechodzi na łączność cyfrową, stosując standardy takie jak: DMR czy Tetra. Umożliwiają one przesyłanie dźwięku w lepszej jakości, transmisję danych, odbiór wartości pomiarowych z urządzeń telemetrycznych (np. liczników energetycznych), przesyłanie wiadomości tekstowych, przydzielanie zadań w specjalnym systemie oraz szyfrowanie transmisji. Jeśli transmisja jest nieszyfrowana (co wbrew pozorom, dość często się zdarza), przy pomocy dodatkowego oprogramowanie jesteśmy w stanie ją przechwycić i podsłuchać.

Łączność morska

Morskie częstotliwości rozciągają się pomiędzy 156 a 174 MHz. W tym zakresie znajdują się kanały o różnych zastosowaniach (częstotliwości podane są poniżej) na wodzie. Wykorzystywane są przez przeróżne statki do komunikacji z innymi statkami czy „brzegiem” i nie tylko.

Morskie częstotliwości rozciągają się pomiędzy 156 a 174 MHz.

Gdzie jeszcze szukać?

Omówione powyżej pasma radiowe wykorzystywane przez krótkofalowców, służby, instytucje czy organizacje to tylko niewielka część tych, na których możemy słuchać przy pomocy przeróżnych odbiorników i nie sposób je tutaj zapisać. Kończąc zachęcamy do szukania więcej informacji dotyczących możliwości nasłuchu na własną rękę (chociażby na naszej stronie).