Krótkofalówki, a właściwie radiotelefony PMR, bo tak prawidłowo nazywają się te urządzenia, umożliwiają łączność bez wykorzystania infrastruktury sieci komórkowej. Są wykorzystywane zarówno przez amatorów, jak i profesjonalistów, choć oczywiście urządzenia w obu grupach więcej dzieli, niż łączy.
Jaka krótkofalówka? Kilka ograniczeń na początek
Jest kilka warunków, które krótkofalówka musi spełniać, żeby można było się nią legalnie posługiwać.
- Moc takiego urządzenia nie powinna przekraczać 500 mW. Jest to moc promieniowania, a nie moc znamionowa urządzenia.
- Antena powinna być konstrukcyjnie zintegrowana z urządzeniem (nie może to być antena zewnętrzna dołączana przewodem).
- Krótkofalówki powinny pracować w paśmie PMR (Private Mobile Radio), czyli 446 MHz (to ważne, bo również dostępne krótkofalówki FRS 462 i 467 MHz nie będą w Polsce legalne).
Te ograniczenia są ważne, bo choć większość urządzeń ich nie narusza, to jednak spora część produktów – szczególnie krótkofalówki dla dzieci, ale też radiotelefony sprzedawane jako krótkofalówki profesjonalne – może się nie mieścić w przewidzianych prawem widełkach.
Jak wybrać krótkofalówki? Ważne kryteria
Jaka krótkofalówka najlepsza będzie do konkretnych zastosowań? Żeby odpowiedzieć sobie na to pytanie i kupić doskonale dopasowany sprzęt, za punkt wyjścia należy przyjąć konkretne parametry techniczne i cechy użytkowe. Dla porządku warto podzielić je na kilka istotnych grup i omówić szczegółowo.
Zasięg krótkofalówki
Dobrej klasy krótkofalówka będzie pozwalała na uzyskanie zasięgu do około 10 kilometrów, przy czym ta wartość będzie dotyczyła raczej otwartego terenu bez dodatkowych przeszkód. W przypadku krótkofalówki zasięg rzędu 20 czy 50 kilometrów najczęściej jest niemożliwy do uzyskania nawet teoretycznie przy zastosowaniu dopuszczalnej prawem mocy. Sprzęt opisany jako krótkofalówka z zasięgiem 100 kilometrów to albo profesjonalne radiotelefony ze stacjami bazowymi, albo – znacznie częściej – hasło marketingowe niemające niczego wspólnego z rzeczywistością.
Dla wielu podstawowych modeli krótkofalówek zasięg jest określany jako 3-5 kilometrów. Krótkofalówka dla dzieci z zasięgiem 1-2 kilometrów nie będzie działała w mieście na więcej niż 200-300 metrów, co może, ale nie musi być wartością wystarczającą. Zasięgi są podawane jako wartości teoretycznie możliwe do uzyskania na otwartej przestrzeni. Żeby ocenić, jaki może być realny zasięg w mieście, można założyć, że będzie to 10-15% deklarowanej wartości, natomiast w terenie najczęściej udaje się osiągnąć 50-75% maksimum.
Oczywiście – w pewnych specyficznych warunkach, kiedy korespondenci znajdują się naprzeciwko siebie, odpowiednio wysoko w górach, a między nimi nie ma przeszkód, można czasem osiągnąć nawet 20 czy 30 kilometrów zasięgu, ale to raczej wyjątek, a nie reguła.
Akumulator
Istotna jest przede wszystkim pojemność. O ile krótkofalówka dla dzieci z baterią o pojemności 500-800 mAh będzie najczęściej wystarczająco dobra jako zabawka, to już profesjonalne krótkofalówki nawet z 2000 mAh mogą być zbyt ograniczające. Dziś coraz częściej za rozsądne minimum przyjmuje się raczej 2500-3000 mAh. Zasadniczo im większa pojemność akumulatora, tym lepiej, ale to też oznacza wzrost masy.
Warto też zwrócić uwagę na możliwość ładowania. Stosunkowo rzadko już spotyka się krótkofalówki na baterie wymienne, a wbudowane akumulatory ładuje się albo przez dedykowane złącza (co oznacza konieczność noszenia ze sobą także bazy albo przynajmniej kabla), albo przez kabel USB, co w wielu przypadkach może być po prostu wygodniejsze.
Choć typ akumulatora też ma pewne znaczenie, to w praktyce rzadko staje się on istotnym kryterium wyboru głównie dlatego, że po prostu inne cechy i funkcje są jeszcze ważniejsze. Mając wybór, większość użytkowników powinna wybrać akumulatory litowo-jonowe lub wciąż jeszcze rzadko spotykane polimerowe.
Obudowa
Generalnie wszystkie krótkofalówki powinny mieć dość trwałą obudowę, jednak zdefiniowanie tego, co to właściwie w praktyce oznacza, nie jest łatwe. W przypadku krótkofalówek dla dzieci będzie to relatywnie kruche tworzywo, natomiast profesjonalne krótkofalówki nad wodę czy na budowę będą nie tylko odpowiednio wzmocnione, ale często też uszczelnione (warto poszukać informacji o klasie IP 67, która gwarantuje odporność na pył i wodę).
Przy okazji warto wspomnieć o konstrukcji ekranu. W wielu urządzeniach klasy profesjonalnej albo nie będzie go wcale, albo będzie jak najmniejszy. Wówczas rolę informacyjną pełnią oznaczenia przy suwakach i pokrętłach używanych do ustawienia parametrów pracy. To dlatego, że ekrany są zasadniczo mniej trwałe niż pozostała część obudowy, więc i najbardziej narażone na uszkodzenia. Ich brak nie będzie jednak wielkim problemem. Krótkofalówki, nawet te bardziej skomplikowane, są stosunkowo łatwe w obsłudze i szybko staje się to drugą naturą. Niektóre modele można zresztą łatwo obsłużyć nawet jedną ręką po zapięciu do pasa lub innego oprzyrządowania i robi się to zupełnie bezwzrokowo.
Dodatkowe funkcje
Podstawowe krótkofalówki pozwalają na porozumiewanie się w przewidywalnym, ale raczej radiowo niezatłoczonym otoczeniu. Im więcej potencjalnych zakłóceń o różnym charakterze, tym bardziej pomocne mogą być dodatkowe akcesoria i rozwiązania techniczne.
- Równoległy nasłuch dwóch lub więcej kanałów pozwala być na bieżąco bez konieczności ręcznego przełączania między kanałami.
- Scramblery, czyli kodery sygnału pozwalają zapewnić poufność rozmów. Nie są one często stosowanym rozwiązaniem i jeśli się pojawiają, to przede wszystkim w specjalistycznych krótkofalówkach.
- Szyfrowanie kodami CTCSS to technologia pozwalająca izolować częściowo sygnał. Nie jest to jego kodowanie w sensie utajnienia, ale rozwiązanie umożliwiające lepszy odbiór tam, gdzie pojawia się spory potencjał zakłóceń elektromagnetycznych.
- Dodatkowe złącza pozwalają podłączyć zewnętrzne anteny (przydatne na przykład w przypadku krótkofalówek używanych w pojazdach) lum mikrofony i słuchawki.
- Redukcja szumów dostępna w niektórych modelach pozwala na algorytmiczne oczyszczenie dźwięku. Przydatne, jeśli krótkofalówka ma być używana w głośnym otoczeniu, jednak warto pamiętać, że skuteczność tego algorytmu będzie różna w krótkofalówkach poszczególnych producentów.
- VOX to podstawowa obsługa głosowa, dzięki której można używać podstawowych funkcji bez konieczności zajmowania ręki. Najczęściej głosowo można jednak aktywować wyłącznie nadawanie.
- Funkcje alarmowe – specjalny przycisk służący do wysłania powiadomienia alarmowego. Opcja dostępna w profesjonalnych krótkofalówkach albo sprzęcie dla dzieci, choć w obu przypadkach realizowana nieco inaczej.
Czego unikać i na co zwracać uwagę przy wyborze krótkofalówek?
Zastanawiając się nad tym, jaką najlepszą krótkofalówkę kupić, trzeba za punkt wyjścia przyjąć analizę konkretnych parametrów technicznych. Ich ocena też powinna odbywać się w kontekście własnych wymagań, ale co równie ważne, warto przy wyborze odsiać marketingowe obietnice, które albo nie znajdą odzwierciedlenia w rzeczywistości, albo będą dotyczyły funkcji, które okażą się mało przydatne.
- Zasięg. Powtórzmy: krótkofalówki zasięg 20 kilometrów będą mogły osiągać tylko w bardzo specyficznych, raczej rzadko realizujących się warunkach. Tego typu obietnice nie mają pokrycia w fizyce i nie można liczyć na ich realizację.
- Moc. Można skonstruować takie krótkofalówki, których moc będzie potencjalnie większa niż 0,5 W dopuszczalne przepisami, natomiast raz, że moc podawana przez producentów często nie dotyczy samego nadajnika, tylko jest mocą nominalną całego urządzenia, a dwa, że podniesienie mocy oznacza konieczność zwiększenia poboru energii, więc silny nadajnik będzie miał też swoje wady. Niektóre modele krótkofalówek wojskowych i profesjonalnych będą dawały możliwość ręcznego ustawienia poziomu mocy przynajmniej w dwóch lub trzech przedziałach.
- Funkcja radia FM. Odbiorniki FM są instalowane w niektórych krótkofalówkach właściwie w każdym przedziale cenowym, jednak to, czy będą przydatne, pozostaje kwestią indywidualnej oceny. Można sobie oczywiście wyobrazić scenariusz, w którym radio FM w krótkofalówce się przyda, ale często będzie to tylko dodatkowy wydatek.
- Określenia marketingowe. Niektóre krótkofalówki są opisywane jako krótkofalówki wojskowe czy militarne. W praktyce oczywiście sprzęt wojskowy nie podlega takim ograniczeniom jak radiotelefony cywilne w zakresie mocy, za to często spełnia dodatkowe oczekiwania choćby w zakresie obsługiwanych pasm częstotliwości. Trudno też powiedzieć, żeby istniały konkretne wojskowe normy wytrzymałości, które by można było postawić za wzór. Rodzina norm MIL-STD bywa co prawda używana, ale krótkofalówki profesjonalne bez tej certyfikacji często mają równie dużą trwałość i odporność.
- Programowalne sterowniki. Nowoczesne krótkofalówki często można zaprogramować, żeby rozbudować ich funkcjonalność i uprościć obsługę, ale znów – to brzmi nieźle, ale nie wszystkim będzie potrzebne, tym bardziej że niektórzy producenci wymagają oddzielnie zakupu licencji na program do obsługi krótkofalówki.
